کارشناسان امر آموزش، توصیه می‌کنند که کودکان از سنین پایین در معرض مهارتهای اساسی زندگی مانند زبان‌های خارجی، فنون، موسیقی، کامپیوتر و انواع ورزش قرار گرفته و حتی با مشاغل نیز در قالب بازی آشنا شوند. در سال‌های اخیر، یک مهارت دیگر نیز به جمع مهارت‌ها و در واقع المان‌های اصلی زندگی انسانی اضافه شده و آن برنامه‌نویسی است. آموزش برنامه نویسی به کودکان مزایای متعددی مانند تقویت توانایی‌های ادراکی و منطقی آنها را در پی دارد. یکی از مهم‌ترین ابزارها برای این منظور زبان برنامه نویسی اسکرچ (Scratch) است. زبانی ساده و سرگرم‌کننده که توسط محققان دانشگاه MIT آمریکا توسعه یافته است.
در دنیای نرم‌افزار و دیجیتال، کدنویسی یا برنامه‌نویسی فرآیندی است که طی آن، وظایف هر برنامه یا اپلیکیشن مشخص می‌شود. این فرآیند، مانند زبان انسانی، قواعد، حروف و منطق خاص خودش را دارد. کدنویسی به‌طورکلی به دو دسته تقسیم می‌شود:
- کدنویسی روی بلوک؛ مانند زبان‌های برنامه‌نویسی Scratch، Thunkable، Snap و Blocky
- کدنویسی متنی؛ مانند زبان‌های C، C++، جاوا و PHP
کدنویسی روی بلوک، شکل ساده‌تر کدنویسی است. این زبان‌ها نه از عبارات متنی و عددی پیچیده؛ بلکه از بلوک‌های بصری برای تولید انیمیشن و بازی استفاده می‌کنند. به دلیل همین سادگی و جذابیت کاربری نیز از این زبان‌ها برای آموزش برنامه نویسی به کودکان و حتی نوجوانان استفاده می‌شود.
در این زبان هر بلوک درحقیقت یک خط کد از پیش نوشته‌شده است. بنابراین کار با بلوک‌ها به معنی کار با کدهای نوشته‌شده برای آنهاست. این سازوکار، سبب سادگی و سرعت درک مفاهیم کدنویسی برای کودک می‌شود.کارشناسان امر آموزش، توصیه می‌کنند که کودکان از سنین پایین در معرض مهارتهای اساسی زندگی مانند زبان‌های خارجی، فنون، موسیقی، کامپیوتر و انواع ورزش قرار گرفته و حتی با مشاغل نیز در قالب بازی آشنا شوند. در سال‌های اخیر، یک مهارت دیگر نیز به جمع مهارت‌ها و در واقع المان‌های اصلی زندگی انسانی اضافه شده و آن برنامه‌نویسی است. آموزش برنامه نویسی به کودکان مزایای متعددی مانند تقویت توانایی‌های ادراکی و منطقی آنها را در پی دارد. یکی از مهم‌ترین ابزارها برای این منظور زبان برنامه نویسی اسکرچ (Scratch) است. زبانی ساده و سرگرم‌کننده که توسط محققان دانشگاه MIT آمریکا توسعه یافته است.
اسکرچ یک زبان برنامه نویسی Visual است. Visual را می‌توان گرافیکی، دیداری و یا بصری ترجمه کرد. یعنی در اسکرچ دستورات را تایپ نمی‌کنیم بلکه این دستورات به شکل تصاویری هستند که آنها را با Drag&Drop در زیر هم قرار می‌دهیم تا یک برنامه ساخته می‌شود. به این روش برنامه نویسی (یعنی استفاده از دستورات به شکل بلوک) ، blockly programming می‌گویند.
از آنجایی که بچه‌ها در هنگام نوشتن برنامه لازم نیست دستوراتی را تایپ کنند، کار بسیار ساده خواهد شد.
خلاصه تاریخچه اسکرچ
نرم افزار اسکرچ با الهام گرفتن از زبان لوگو Logo در سال 2003 ساخته و Scratch 1 نامیده شد
اسکرچ با هدف آموزش کامپیوتر به کودکان ساخته شده و اگر می‌خواهید اسکرچ را بر روی کامپیوترتان نصب کنید، به رایگان از سایت اصلی آن به آدرس scratch.mit.edu/download قابل دانلود برای همگان است.
فلسفه اسکرچ در شعار اصلی آن خلاصه شده است:
“Imagine, Program, Share”
Imagine : بچه‌ها را دعوت به تخیل کردن می‌کند. تخیل یکی از ارکان اصلی آموزش است که معمولا در مدارس به پرورش آن نمی‌پردازند. اسکرچ علاوه بر اینکه اجازه می‌دهد که بچه‌ها در آن نقاشی کنند، ده‌ها تصویر مانند جادوگر، اژدها، دایناسور و … دارد و آماده است که بچه‌ها در آن تخلیشان را پیاده کنند.
Program : بچه‌ها برای پیاده کردن تخلیشان که احتمالا یک داستان و یا یک بازی است باید به کامپیوتر دستوراتی را بدهند و در اسکرچ اینکار قابل انجام است.
Share : یکی از ارکان اصلی اسکرچ “به اشتراک گذاشتن” است. اسکرچ بچه‌ها را تشویق می‌کند که کارهایشان را (پروژه‌هایشان) بر روی وب سایت اسکرچ یا همان جامعه آنلاین با دیگران به اشتراک بگذارند.
دوره اسکرچ برای چه کسانی مناسب است:
این دوره پیش نیاز ندارد و لازم نیست که تجربه قبلی برنامه نویسی داشته باشید، همین که بتوانید از ماوس استفاده کنید و تایپ کنید کافی است.
کودکان 8 تا 16 ساله که می‌خواهند پروژه های برنامه نویسی سرگرم کننده بسازند.
والدینی که می‌خواهند به بچه هایشان کمک کنند برنامه نویسی یاد بگیرند.
معلمینی که می خواهند در مدرسه به دانش آموزان خود برنامه نویسی یاد دهند.
و هر کسی که به Scratch علاقه دارد.
